Malownicze tereny nadbużańskie i szumy Roztocza, czyli od Mielnika do Zwierzyńca szlakiem GREEN VELO – 7 dni

Zbiórka uczestników w Białej Podlaskiej i transfer osób i rowerów do Mielnika nad Bugiem, gdzie rozpoczniemy wycieczkę. Mielnik to niewielkia miejscowość ulokowana w południowej części województwa podlaskiego, wśród łąk i lasów,  na czystych, niezmienionych przez działalność człowieka terenach Krainy Bugu. Miejsce godne uwagi to jedyna w Polsce czynna odkrywkowa kopalnia kredy, którą można obejrzeć z tarasu widokowego. We wsi znajduje się także Góra Zamkowa – pozostałość po wczesnośredniowiecznym grodzisku, z dobrze widoczną fosą i ruinami gotyckiego kościoła. Z wierzchołka tego wzniesienia roztacza się piękna panorama Bugu.  Inne ciekawe miejsca to cerkiew prawosławna i taras widokowy na Górze Uszeście. Z Mielnika Szlak Green Velo prowadzi w kierunku przeprawy promowej  na Bugu do miejscowości Zabuże, wkraczając na teren do województwa lubelskiego. Trasa jest płaska, fragmentami lekko pagórkowata i biegnie  drogami lokalnymi  o małym natężeniu ruchu oraz drogami gruntowymi. Przemierzamy teren Podlaskiego Przełomu Bugu, gdzie niepoddana regulacji rzeka meandruje, znacząc bieg licznymi starorzeczami i odnogami, wysokimi skarpami, wyspami i piaszczystymi łachami, bagnami i łęgami. Obszar ten docenią ludzie spragnieni ciszy i bliskiego  kontaktu z naturą. Na trasie zachowało się wiele śladów wielokulturowej przeszłości, podróżując szlakiem napotkać można drewnianą zabudowę oraz świątynie różnych wyznań i religii. Dłuższy postój zrobimy w Janowie Podlaskim, gdzie zobaczymy zabytkowy kościół oraz dawny Zamek Biskupi, w którym mieści się obecnie ekskluzywne Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowe. W pobliskiej Wygodzie zwiedzimy słynną na cały świat stadninę koni arabskich. Ostatni płaski fragment dzisiejszego etapu zakończymy w Pratulinie. Tutaj znajduje się bardzo ciekawe miejsce – Sanktuarium Błogosławionych Męczenników Podlaskich, położone w pięknym nadbużańskim krajobrazie.

Do dzisiejszego etapu wystartujemy w Koroszczynie, niewielkiej wsi leżącej niedaleko Terespola. Stąd bardzo płaską trasą prowadzącą ciągiem pieszo – rowerowym dotrzemy do miejscowości Kobylany. Zobaczymy tutaj cerkiew prawosławną oraz prochownię – jeden   z wielu zachowanych w okolicy obiektów Twierdzy Brzeskiej. W jej wnętrzu stworzono interesującą wystawę historyczno-militarną. Następnie szlakiem „Wiele Kultur Jeden Bug”, dojedziemy do wsi Kostomłoty, zatrzymując się po drodze w Zastawku. Znajdujący się tutaj mizar, muzułmański cmentarz, stanowi wyjątkowy ślad wojskowego osadnictwa tatarskiego na Lubelszczyźnie, zainicjowanego przez króla Jana III Sobieskiego. Szlak na tym odcinku prowadzi lokalnymi drogami asfaltowymi oraz drogami gruntowymi. Podczas postoju  w Kostomłotach zwiedzimy jedyną w Polsce drewnianą cerkiew neounicką. Po powrocie na Green Velo, ostatni odcinek trasy w dniu dzisiejszym prowadzi drogą asfaltową wzdłuż Bugu, blisko granicy z Białorusią. Teren jest równinny, słabo zaludniony, a odleglości między miejscowościami dość znaczne. Dłuższy postój zrobimy w Kodniu, gdzie znajduje się znane  na tych terenach sanktuarium maryjne. Na terenie zespołu klasztornego zobaczymy Bazylikę, Kalwarię Kodeńską, muzeum misyjno-ornitologiczne oraz dawną kaplicę zamkową. Odpocząć można w zadbanych przyklasztornym parku nad malowniczą rzeką Kałamanką. Pozostałe ciekawe miejsca to pałac Placencja, letnia rezydencja Sapiehów (dzisiaj Dom Pomocy Społecznej) oraz cerkiew prawosławna. Etap zakończymy w Jabłecznej, gdzie znajduje się męski prawosławny klasztor z perelką architektoniczą – przepiękną cerkwią  św. Onufrego. Blisko zabudowań klasztornych znajduje się ścieżka prowadząca nad brzeg Bugu, na którym często można spotkać kajakarzy.

Trzeci etap rozpoczniemy w MOR (Miejsce Obsługi Rowerzystów) w okolicy miejscowości  Dolhobrody, skąd wyruszymy w kierunku Włodawy płaską wydzieloną drogą rowerową, ciągnącą się wdzluż Bugu.  Krajobraz Polesia jest na tym obszarze wybitnie równinny, a uboga roślinność tego obszaru przypomina miejscami podbiegunową tundrę i lasotundrę. Po drodze zatrzymamy się w miejscowości Różanka, aby zobaczyć zabytkowy kościół i dobrze zachowane ruiny dawnego zespołu pałacowego. We wsi znajduje się również wieża widokowa z panoramą Bugu. Dłuższy postój będzie miał miejsce we Włodawie. To największa miejscowość w tym rejonie, zwana miastem trzech kultur. Symbolizuje ona  w najpełniejszy sposób wielokulturową przeszłość nadbużańskich ziem, gdzie kiedyś współistniały trzy religie: katolicyzm, prawosławie i judaizm. Turyści zachwycają się panoramą miasta z widocznymi z daleka wieżami świątyń. Zwiedzimy  barokowy kościół z klasztorem ojców Paulinów, ruskobizantyjską cerkiew prawosławną, zespół synagogalny  z wielką, barokową synagogą (obecnie muzeum) oraz rynek z zachowanym budynkiem kramów i jatek. Włodawa to także miesce, gdzie spotkamy licznych kajakarzy biorących udzial w spływach po Bugu i Włodawce. Po zwiedzaniu, wydzieloną drogą rowerową pojedziemy w kierunku Jeziora Białego. Stamtąd lokalną drogą asfaltową, przebiegającą przez kopmleks sosnowych Lasów Sobiborskich, dotrzemy  do Sobiboru. Zobaczymy tutaj Muzeum Byłego Hitlerowskiego Obozu Zagłady. Można tutaj zobaczyć ciekawą ekspozycję oraz mauzoleum z kopcem zawierającym szczątki i popioły ofiar. Tą samą drogą (ok. 5 km) wrócimy do miejscowości Żłobek, za którą zjedziemy na szlak „Lasy Sobiborskie”. Po kilku kilometrach do jedziemy do Okuninki – celu dzisiejszego etapu. To znana miescowość wypoczynkowa z licznymi miejscami noclegowymi    i restauracjami, położona  nad Jeziorem Białym, jednym z największych i najczystszych jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Czas na odpoczynek nad wodą.

Na kolejny etap naszej wycieczki wystartujemy z Chełma, dawnej stolicy Ziemi Chełmskiej, miasta o bogatej wielokulturowej przeszłości, gdzie zachowały się liczne zabytki. Unikalnym zabytkiem Chełma są Chełmskie Podziemia Kredowe, przez które wytyczono podziemną trasę turystyczną. Przebiega ona pod historycznym centrum miasta, w tym pod rynkiem, gdzie można oglądać m.in. szyb staromiejskiej studni. W kilku większych komorach urządzono ekspozycje górnicze i archeologiczne. Drugie, bardzo ciekawe miejsce to Góra Chełmska – najwyższe wzniesienie miasta, gdzie znajduje się zespół katedralny z pounicką bazyliką. Warto zobaczyć tutaj zabytkowe obiekty z XVII-XVIII wieku: Bramę Uściługską, pałac biskupów unickich oraz  klasztor bazylianów. Na północnym zboczu zachowały się dwa cmentarze: prawosławny i wojenny. Pozostałe miejsca godne uwagi to barokowy kościół Rozesłania  św. Apostołów oraz pięciokopułowa cerkiew prawosławna św. Jana Teologa.

Z Chełma nasz szlak wkroczy w teren Chełmskiego Parku Krajobrazowego z cennymi przyrodniczo terenami bagiennymi i torfowiskowymi (Rezerwat Bagno Serebryskie). Otworzą się przed nami widoki Pagórów Chełmskich, a falista trasa będzie obfitowała w podjazdy  i zjazdy, rekompensowane walorami widokowymi pokonywanych wzniesień. Jadąc głównie drogami lokalnymi o małym natężeniu ruchu,  z fragmentami dróg gruntowych i wydzielonych drog rowerowych, dotrzemy do położonej nad Bugiem miescowości Uhrusk. Tutaj się zatrzymamy, aby zobaczyć zabytkową cerkew prawosławną i kościół oraz zespół parkowo – dworski (obecnie filia Unwersytetu Przyrodniczego w Lublinie). Kolejny przystanek to Wola Uhruska, gdzie można zobaczyć starą wieżę ciśnień i odpocząć nad wodą. Około 500 metrów na wschód od miejscowości płynie rzeka Bug. Na jej starorzeczu została utworzona plaża  z pomostem i altanką. Znajduje się tutaj także wieża widokowa, z której roztaczają się widoki na okolicę. Ostatni fragment dzisiejszej trasy poprowadzi nas przez Lasy Sobiborskiego Parku Krajobrazowego do miejscowości Zbereże.

Piąty etap naszej wycieczki rozpoczniemy w Zamościu, nazywanym „perłą renesansu” i „Padwą północy” uważanym na miasto idealne, które zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. To jeden z większych ośrodków kulturalnych, edukacyjnych i turystycznych województwa lubelskiego, obfitujący w liczne zabytki. Zobaczymy piękną zabudowę Starego Miasta, otoczonego potężnymi, odnowionymi w ostatnich latach fortyfikacjami bastionowymi. Centrum miasta stanowi Rynek Wielki (100×100 m), otoczony kamienicami z podcieniami, zwieńczonymi wysokimi ozdobnymi attykami. Najpiękniejsze kamienice – ormiańskie, stoją w północnej pierzei obok Ratusza z wyniosłą wieżą, z której odgrywany jest hejnał. W sąsiedztwie Rynku Wielkiego odnajdziemy  dwa mniejsze – Wodny i Solny, a także pałac magnacki, Akademię Zamojska, majestatyczną katedrę oraz Arsenał  z kolekcją wojennych trofeów magnatów. W Zamościu wjedziemy na szlak „Z perły Roztocza do perły Renesansu”, który poprowadzi nas w kierunku Zwierzyńca. Pagórkowata trasa będzie przebiegać głównie drogami lokalnymi o małym ruchu oraz drogami gruntowymi. Zatrzymamy się we wsi Hubale, gdzie znajduje się punkt widokowy oraz rezerwat Hubale, w którym objęto ochroną rzadkiego, małego ssaka stepowego – susła. Następnie udamy się do ukrytej wśród wzgórz i lasów miejscowości Kosobudy, mijając po drodze rozległe pola uprawne oraz nieliczne zabudowania. Znajduje się tu dawna cerkiew, służąca obecnie jako kościół katolicki, oraz typowe dla architektury wiejskiej drewniane zabudowania z kuźnią. Stąd leśną ścieżką, prowadzącą przez Roztoczański Park Narodowy, dotrzemy do szlaku Geen Velo, którym miniemy Zwierzyniec (zwiedzimy go jutro) i udamy się na pobliskie Stawy Echo. To miejsce wypoczynkowe z pomostami i platformą widokową. Po odpoczynku wyruszymy wkierunku Szczebrzeszyna. Ten odcinek trasy będzie raczej płaski z nielicznymi wzniesieniami, poprowadzony głównie wydzieloną drogą rowerową.  W Szczebrzeszynie, średniowiecznym miasteczku, pięknie położonym w dolnie Wieprza, pośród zalesionych wzniesień i wąwozów Roztocza Zachodniego, zwiedzimy  położone w niewielkiej odległości od siebie dwa renesansowekościoły katolickie, cerkiew oraz synagogę. Na rynku w Szczebrzeszynie zobaczymy.pomnik słynnego chrząszcza. Tutaj zakończymy dzisiejszy etap.

Do ostatniego etapu wyruszymy w Rebizantach, gdzie początkowo będziemy jechać Szlakiem Geoturystycznym Roztocza Środkowego (ok. 8 km). Trasa prowadzi doliną malowniczej rzeki Tanwii przez Rezerwat Przyrody “Nad Tanwią”. Ten fragment jest lekko pofałdowany z fragmentami dość piaszczystymi i przebiega głównie lasem mieszanym z udziałem jodły. Zobaczymy główną atrakcją rezerwatu –  24 progi skalne, tworzące malownicze bystrza i wodospady, zwane „szumami”. W miejscowości Susiec wjedziemy na szak Green Velo, którym będziemy się kierować do Józefowa.  Trasa jest pagórkowata i prowadzi głównie asfaltowymi drogami lokalnymi o małym natężeniu ruchu. Po drodze zrobimy krótkie przystanki, aby zobaczyć nieczynny Kamieniołom Nowiny – rozległe  i malownicze skalne wgłębienie ukryte w sosnowym lesie,  oraz Rezerwat “Czartowe Pole”  z wodospadami na rzece Sopot. Na dłużej zatrzymamy się  w Józefowie zwanym, dzięki licznym szlakom rowerowym, „rowerową stolicą Roztocza”. Główną atrakcją są tutaj kamieniołomy wapienia, w tym największy „Babia Dolina” z wieżą widokową. Warto również zwiedzić ratusz, kościół parafialny i synagogę. Miejsca odpoczynku i relaksu to dwa zalewy – wędkarski i rekreacyjny na rzece Nepryszce, połączone ścieżką rowerową. Ostatni fragment dzisiejszego etapu przebiega gruntowym ciągiem pieszo – rowerowym, prowadząc przez najpiękniejsze krajobrazowo i najcenniejsze przyrodniczo Roztocze Środkowe     z Roztoczańskim Parkiem Narodowym. Naszą wycieczkę zakończymy w Zwierzyńcu, najpopularniejszym roztoczańskim letnisku i siedzibie dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego, zwanym „perłą Roztocza”. W tym mieście – ogrodzie można zobaczyć dawną rezydencję (dzisiaj siedziba Parku), stary browar oraz park „Zwierzyńczyk” z historycznym układem kanałów i stawów. W centrum miasta znajduje się staw z barokowym kościołem na wyspie. W sąsiedztwie stawu można odpocząć na spacerowym deptaku z tarasami widokowymi nad wodą.

Tego dnia, po śniadaniu, pakujemy się i wracamy do Białej Podlaskiej. Zakończenie wycieczki.