Przez Królestwo Suwalszczyzny i sielskie Podlasie, czyli od Jeziora Hańcza do Hajnówki szlakiem GREEN VELO – 7 dni

Zbiórka uczestników w Suwałkach i transfer osób i rowerów do  miejscowości Stara Hańcza, położonej nad Jeziorem Hańcza – najgłębszym jeziorem w Polsce. Tutaj rozpoczniemy naszą wycieczkę. Początkowo dzisiejszy etap będzie przebiegał przez najstarszy w Polsce park krajobrazowy – Suwalski Park Krajobrazowy z licznymi głębokimi jeziorami i malowniczymi wzniesieniami oraz zieloną mozaiką pól, łąk i lasów. Mocno pofałdowana, miejscami przypominająca regiony podgórskie, trasa będzie prowadzila  mało uczęszczanymi drogami lokalnymi. Zachodnim brzegiem Jeziora Hańcza dotrzemy do Głazowiska Bachanowo. To unikatowy teren prezentujący wyjątkowo naturalny krajobraz polodowcowy, gdzie na małej powierzchni występuje skupisko około 10 000 głazów narzutowych o obwodach od 0,5 do 8 m. Następnie przejedziemy wzdłuż Doliny Czarnej Hańczy, największej rzeki Suwalszczyzny, która na odcinku od Jeziora Hańcza do Turtulu, płynie głęboką i wąską rynną polodowcową, z dużym spadkiem, co nadaje jej charakter górskiego potoku. Zatrzymamy się w Rezerwacie Rutka, aby jeszcze raz spojrzeć na krajobraz Suwalskiego Parku Krajobrazowego z punktu widokowego, zwanego „Amfiteatrem Wodziłkowskim”.

Stamtąd południowym skrajem Jeziora Szelment Wielki, obok nowego ośrodka sportów zimowych szlak dotrze do centrum Suwałk, największego miasta Suwalszczyzny. Miasto ma odnowione centrum z kilkoma kasycystycznymi zabytkami.

Wyjeżdżamy z Suwałk i udajemy się w kierunku Wiger. Szlak wkracza na teren Wigierskiego Parku Narodowego, trasa staje się plasko lub lekko pagorkowata i prowadzi głównie wydzielonymi drogami rowerowymi oraz ciągami pieszo – rowerowymi. Centrum tego terenu zajmuję Jezioro Wigry, które słynie ze szlachetnych ryb i niezwykle urozmaiconej linii brzegowej z licznymi wyspami.

Dzisiejszy etap zakończymy w miejscowości Wigry. Zobaczymy tutaj najcenniejszy zabytek regionu, położony na półwyspie, pokamedulski klasztor z barokowym kościołem, dawnymi eremami zakonników, wieżą zegarową i ogrodem. Obiekt został odrestaurowany i  wprawia w zachwyt architekturą  i otaczającymi go widokami.

Drugi etap rozpocznie się w Augustowie, uznawanym przez wielu za najpiękniejsze miasto Podlasia. Augustów leży na terenie tzw. Zielonych Płuc Polski, otoczony jest  Puszczą Augustowską i jeziorami. To przede wszystkim uzdrowisko oraz centrum sportów wodnych z portem pasażerkim. W mieście można zobaczyć rynek  z kamienicami, Starą Pocztę i Bazylikę NSPJ lub odpocząć na bulwarach nad Jeziorem Necko i rzeką Nettą. Po około 10 km dojedziemy do Studzienicznej. Odwiedzimy tutaj sanktuarium maryjne z kaplicą na wyspie. To urokliwe miejsce przepełnione jest duchowością, ciszą i piękną przyrodą. Następnie wyruszymy w dalszą drogę przez Pojezierze i Puszczę Augustowską – największy kompleks leśny w Polsce. Trasa dzisiejszego etapu – dość płaska, przebiegać będzie głównie gruntowymi drogami lokalnymi, z dłuższymi odcinkami wydzielonej drogi rowerowej od okolic miejscowości Płaska do Mikaszówki, z fragmentami ciągów pieszo-rowerowych. Zamiast rozległych panoram  i wzgórz będziemy się cieszyć na tym odcinku atmosferą wielkiego lasu. Początkowo nasz szlak będzie przebiegał wzdłuż Kanału Augustowskiego – unikatowego w skali europejskiej dzieła budownictwa wodnego z pierwszej połowy XIX wieku. Kanał ma około 100 kilometrów długości i składa się z 18 śluz (w tym 14 po stronie Polskiej). Będziemy podziwiać ten zabytek hydrotechniki, zatrzymując się przy licznych starych śluzach, gdzie na śluzowanie oczekują kajakarze.  Kolejny nasz postój to Mikaszówka, miescowość, gdzie Czarna Hańcza łączy się z kanałem Augustowskim. Zobaczymy tutaj drewniany kościółek. Od tego miejsca nasza trasa będzie prowadziła wzdłuż Czarnej Hańczy, jednej z najczystszych rzek w Polsce, gdzie na śródleśnych polanach ulokowały się małe wsie. Rzeka na tym obszarze często meandruje, wijąc się wśród przybrzeżnych trzcinowisk i bujnej roślinności.  Dzisiejszy etap zakończymy w miejscowości Głęboki Bród.                                                                                                                  

Na dzisiejszy etap wystartujemy z miejscowości Gugny, małej wsi położonej wśród bagien, pośrodku na obrzeżu największego w Polsce  Biebrzańskiego Parku Narodowego. To rozległy  i miejscami trudno dostępny teren,  z uwagi na ciągnące się kilometrami rozlewiska. Bagna biebrzańskie to jeden z największych zachowanych kompleksów bagien w Europie. Rzeka Biebrza wije się leniwie w ich otoczeniu, a w czystej wodzie występują liczne gatunki ryb, będące pożywieniem dla setek gatunków ptaków, gniazdujących i żerujących w tej okolicy. W celu stworzenia spokojnego środowiska ptakom w okresie lęgowym, dostęp do części obszaru jest ograniczony. Trasa do Osowca będzie prowadzić starą „Cesarską Drogą”,  zbudowaną na przełomie XIX i XX w., która miała połączyć trzy twierdze: Osowiec, Łomżę i Grodno. Na szlaku znajdują się punkty edukacyjne, widokowe i tzw. ławki – drewniane kładki pozwalające na zapuszczenie się w bezkresne mokradła. Warto zwolnić na tym odcinku – poza niezapomnianymi widokami można tu spotkać łosie, symbol tego regionu. Trasa jest płaska i prowadzi początkowo głównie drogą lokalną o małym natężeniu ruchu. Na dłużej zatrzymamy się w Osowcu, gdzie zwiedzimy Twierdzę Osowiec – duży system umocnień z czasów I wojny światowej, zaliczanych dawniej do najnowocześniejszych twierdz na świecie. Można tutaj zobaczyć także ciekawy Ośrodek Edukacyjny lub udać się na pobliskie wieże widokowe, pomosty obserwacyjne i kładki. Dalej lokalnymi drogami asfaltowymi  i gruntowymi (ze względu na bliskość terenów podmokłych odcinki bywają podmywane) dotrzemy do Goniądza, gdzie bejrzymy dobrze zachowany układ urbanistyczny miasta  z czworobocznym rynkiem i zabytkowym kościołem. Piękne rozlewiska Biebrzy oraz gniazdujące tam ptaki można podziwiać z punktu widokowego. Ostatni odcinek dzisiejszego etapu będzie prowadził wzdłuż malowniczej Doliny Biebrzy.  Na krótki postój zatrzymamy się jeszcze w Dolistowie Starym z przystanią na Biebrzy.

Początek dzisiejszej wycieczki to MOR (Miejsce Obsługi Rowerzystów) w okolicy miejscowości  Pańki, leżacej w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego. Park ten powstał przede wszystkim w celu ochrony niezwykłego systemu rzeki o wielu korytach oraz ptactwa wodno-błotnego, które tu zamieszkuje i odpoczywa podczas dalszych przelotów. Krótko  po starcie zjedziemy z Green Velo na szlak „Nieznane Skarby Polskiej Amazonii”, którym dotrzemy  do rozlewisk Narwii. Płaska trasa będzie prowadziła głównie lokalnymi drogami asfaltowymi i gruntowymi. Po drodze zobaczymy zerwany w Kruszewie, do którego dojeżdża się brukowaną drogą. Największą atrakcją początkowej części dzisiejszego etapu  będzie przejazd kładką Śliwno – Waniewo, która częściowo składa się z ruchomych, pływających pomostów. Zatrzymamy się w Waniewie, aby z weż widokowych podziwiać, jak Narew tworzy tutaj mozaikowy układ rozlewisk, siedlisk lądowych i bagiennych. Następnie mijając Kurowo,  gdzie znajduje się malowniczo położona nad rzeką siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego, wjedziemy z powrotem na szlak Green Velo i ciągiem pieszo – rowerowym dotrzemy do urokliwego. Tykocina. To klimatyczne miasteczko, o którym można powiedzieć, że „czas się tu zatrzymał”, nazywane Podlaską Perłą Baroku. W Tykocinie możemy zwiedzć rynek, zamek królewski z XV wieku, majestatyczny kościół Trójcy Przenajświętszej oraz Wielką Synagogę (obecnie ciekawe muzeum). Z Tykocina udamy się do Pentowa. Dworek Pentowo w 2001 roku otrzymał tytuł Europejskiej Wsi Bocianiej. Na terenie kompleksu znajduje się kilkadziesiąt gniazd bocianich (takie nagromadzenie gniazd jest niespotykana w innym miejscu Polski) oraz dwie wieże obserwacyjne. Czwarty etap zakończymy w Kiermusach, gdzie zobaczymy kompleks historyczno-wypoczynkowy, na który skladają się  Dworek, Jantarowy Kasztel, Karczma Rzym  i dworskie czworaki.

Dzisiejszy etap naszej wycieczki rozpoczniemy w Supraślu, miasteczku polożonym  w sercu Puszczy Knyszyńskiej, która stanowi ostoję  takich zwierząt jak  wilki, rysie, jelenie, dziki, sarny oraz wiele gatunków ptaków. Urokliwy Supraśl to miasteczko o statusie uzdrowiska, znany z kręconych tutaj filmu „U Pana Boga za piecem”, a także serialu „Blondynka”. Głównym zabytkiem, który trzeba zwiedzić jest majestatyczny monaster prawosławny  z unikatowym Muzeum Ikon. Godny uwagi jest także Pałac Buchholzów (obecnie szkoła). Odpocząć można na bulwarze i plaży nad malowniczym Zalewem Supraśl. Z miasteczka wyjeżdżamy trasą  dość płaską z fragmentami lekko fofałdowanymi, poprowadzoną najpierw wydzieloną drogą rowerową, a następnie drogami lokalnymi o niskim natężeniu ruchu  i drogami gruntowymi. Podczas drogi będziemy mijać miejscowości z pięknymi cerkwiami  o charakterystycznych kopułach, wieńczącymi świątynie. Zatrzymamy się w Królowym Moście, osadzie o charakterze letniskowym z ciekawą cerkwią. Tutaj były nagrywane sceny do filmów „U Pana Boga za piecem” i  „U Pana Boga w ogródku”.  Następnie, mijając glaz narzutowy w miejscowości Waliły Stacja, dotrzemy do Gródka, dużej wsi gminnej, w której warto zobaczyć prawoslawną cerkiew. Za Gródkiem zjedziemy na szlak „Do Polskich Tatarów” w kierunku Kruszynian. Ta część trasy jest najtrudniejsza w dniu dzisiejszym. Szlak jest lekko pagorkowaty i prowdzi głównie drogami gruntowymi, fragmentami  występują piaski i szutry. Etap kończymy w Kruszynianach, wsi nadanej Tatarom przez króla Jana III Sobieskiego. Zobaczymy tutaj drewniany meczet (najstarszy tego typu obiekt w Polsce)     oraz mizar – muzułmański cmentarz. Na bliższe zapoznanie się z kulturą tatarską, można udać się do prawdziwej jurty, znajdującej się na terenie Kompleksu terenowego „U Dżennety” . Tradycyjnych tatarskich przysmaków (kołduny, pierekaczewniki, trybuszoki) warto spróbować   w gospodarstwo agroturystycznym Tatarska Jurta.

Ostatni etap naszej wyprawy będzie miał początek w Hajnówce, nazywanej „Bramą do Puszczy Białowieskiej”. W centrum miasta znajduje się Pomnik Żubra, to ważny punkt, z którego swój bieg rozpozcyna wiele szlaków pieszych i rowerowych. Zwiedzimy Cerkiew pw. Świętej Trójcy, najważniejszą architektoniczną atrakcję miasta. Świątynia wzbudza zachwyt przede wszystkim swoją oryginalną bryłą, z cebulastymi kopułami, a także wielobarwnymi malowidłami i bardzo dobrą akustyką. Inne ciekawe obiekty to Muzeum Kowalstwa oraz Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej, prezentujące historię i dziedzictwo kulturowe białoruskiej mniejszości narodowej zamieszkującej Podlasie. Z Hajnówki wyrusza  także Kolejka Wąskotorowa do osady Topiło. Nasza trasa rowerowa będzie prowadzić w kierunku Białowieży.

Szlak będzie raczej płaski z niewielkimi wzniesieniami, poprowadzony głównie drogami gruntowymi. Po drodze zatrzymamy się w Rezerwacie Pokazowym Żubrów, zobaczymy tutaj  żubry, koniki polskie, łosie, jelenie, sarny, dziki oraz żubronie żyjące w warunkach zbliżonych do naturalnych. Na dłuższy czas zatrzymamy się w Białowieży, położonej w sercu Puszczy Białowieskiej, tuż przy Białowieskim Parku Narodowym. Puszcza Białowieska, w której żyje największa populacja wolnego żubra na świecie , to jeden z ostatnich i największych fragmentów lasu pierwotnego nizin europejskich. Białowieża natomiast to jedna z najbardziej rozpoznawalnych miejscowości turystycznych w województwie podlaskim, chętnie odwiedzana przez  osoby lubiące spokojne obcowanie     z przyrodą. Ważne atrakcje, które warto zobaczyć to Muzeum Przyrodniczo-Leśne z ciekawą ekspozycją , cerkiew  z unikatowym ikonostasem oraz Park Pałacowy przypominający o carskich czasach. Innymi ciekawymi obiektami są Skansen Architektury Drewnianej i stare stacje kolejowe: Białowieża Towarowa i Białowieża Pałac. Po zwiedzaniu przejedziemy skrajem Białowieskiego Parku Narodowego do  uroczyska Stara Białowieża, aby zobaczyć  kilkusetletnie dęby, pamiętające czasy Jagiełły. Ostatni , raczej płaski odcinek biegnący głównie drogami gruntowymi doprowadzi nas do miejscowości  Narewka z ciekawą cerkwią prawosławną i drewnianą zabudową.

Tego dnia, po śniadaniu, czas na zwiedzanie Białegostoku, największego miasta na Podlasiu. To kulturalne i gospodarcze centrum tego regionu, a liczne zabytki architektury sprawiają, że jest również atrakcją pod względem urbanistycznym. Zobaczymy wyjątkowy Pałac Branickich, zwany „ Wersalem Podlasia”, wraz z ogrodami, katedrę, cerkwie  oraz zabytkowy ratusz. Miasto może poszczycić się licznymi  szerokimi i bezpiecznymi, asfaltowymi drogami rowerowymi oraz stojakami na rowery. Po zwiedzaniu pakujemy się i wracamy do Suwałk, zakończenie wycieczki.